Jezioro Szmaragdowe
Na terenie Parku Leśnego Zdroje znajduje się jezioro Szmaragdowe. Jest to dawne wyrobisko kredy, eksploatowane przez fabrykę założoną w 1862 roku przez Toepffera i Grawitza. Stąd ich cementownia ,,Stern” czerpała surowiec w postaci kredy. Skały wydobywane były ręcznie ze względu na łatwość odłupywania, a następnie ładowane na wagoniki kolejki i transportowane systemem torowisk. Droga wiodła w dół, więc transport odbywał się z łatwością. Sączące się wody gruntowe były na bieżąco odpompowywane.
Park ozdabiają 63 gatunki roślin chronionych oraz gatunki rzadkie, reprezentujące elementy górskie, atlantyckie i kserotermiczne. Tereny najcenniejsze zabezpieczono w rezerwatach przyrody (469,39 ha):
- „Buczynowe Wąwozy” im. prof. Floriana Cielińskiego,
- „Bukowe Zdroje” im. prof. Tadeusza Dominika,
- „Kołowskie Parowy” im. Józefa Lewandowskiego,
- „Trawiasta Buczyna” im. prof. Stefana Kownasa,
- „Źródliskowa Buczyna” im. Jerzego Jackowskiego,
- „Zdroje„,
- „Osetno„.
Na terenie Parku znajdują się następujące głazy:
- Głaz Krajoznawców – największy z głazów narzutowych, obwód: 17,5 m, wysokość: 2,7 m,
Szwedzki Kamień – obwód: 9,7 m, wysokość: 1,8 m,
Kamień Serce – obwód: 13,5 m, wysokość: 1,5 m, nazywany też Młyńskim Kołem,
Głaz Grońskiego – obwód: 12,2 m, wysokość: 1,4 m, z tablicą upamiętniającą Stanisława Grońskiego (czołowego alpinistę polskiego, krajoznawcę, pioniera turystyki ziemi szczecińskiej).
Na terenie Parku znajdują się następujące pomniki przyrody:
- „Święty Otton” – lipa rosnąca na placu przykościelnym w Płoni, wg legendy zasadzona w 1124 roku podczas misji biskupa Ottona z Bambergu,
- „Dęby Krzywoustego” – dwa dęby rosnące w Klęskowie mające wg legendy pamiętać rok 1121, kiedy to na polach pomiędzy Klęskowem a Zdunowem Bolesław Krzywousty rozgromił wojska pomorskie.
Na terenie Parku znajdują się następujące zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
- „Jezierzyce”,
- „Park leśny w Strudze”.
Na terenie Parku znajdują się następujące użytki ekologiczne:
- – Zgniły Grzyb – na pow. 50,25 ha ochronie podlega jezioro z przylegającymi fragmentami szuwarów, łozowisk, łąk i lasów będących będących miejscem rozmnażania się, żerowania i odpoczynku rzadkich gatunków ssaków i ptaków.
Szlaki turystyczne przebiegające przez obszar Parku:
Przez teren Parku i otuliny przebiega 20 szlaków turystycznych o łącznej długości ok. 140 km, prowadzących przez najciekawsze fragmenty puszczańskiego krajobrazu, zaś ośrodki wypoczynkowe nad jeziorami: Glinna i Binowski umożliwiają pełną rekreację wodno-plażową.
Ponadto warto odwiedzić w okolicy:
- Kołbacz – zespół obiektów dawnego opactwa cysterskiego,
- Binowo – pole golfowe Binowo Park,
- Glinna – Ogród Dendrologiczny oraz cmentarzysko kurhanowe.
Walory kulturowe
- Kompleks zabytków w Kołbaczu z jednymi z najcenniejszych obiektów na Pomorzu Zachodnim (bazylika późnoromańska z XIII w., murowana stodoła gotycka z XIII w., baszta więzienna).
-
Cmentarzysko kurhanowe – Glinna. Szczątki olbrzymiego cmentarzyska kurhanowego pochodzącego ze środkowego okresu brązu (1 200–100 lat p.n.e.) w lesie Budy (oddz. 66 Leśnictwa Glinna w rezerwacie „Trawiasta Buczyna"). Obejmowało ono około 150 mogił kamiennych. Każda mogiła zawierała jedną lub kilka skrzyń kamiennych nakrytych płaszczem kamiennym i otoczonych kamiennym kręgiem. Od połowy XIX w. cmentarzysko było niszczone na skutek wydobywania kamieni. Do dziś zachowało się pięć kurhanów słabo widocznych pod warstwą darniny i ściółki. Liczne znaleziska pochodzące z tego cmentarzyska znajdują się w Muzeum Narodowym w Szczecinie.
-
Sztuczna Grota – Zdroje – w Parku Leśnym Zdroje, zbudowana z betonu przed 1880 rokiem na wzór naturalnych jaskiń występujących w skałach wapiennych. Miała stalaktyty i stalagmity a na ścianach posiadała liczne, odtworzone utwory naciekowe. Zdewastowana po zakończeniu wojny. Przed wejściem stoi łuk o rozpiętości około 30 m, zbudowany w 1880 r. Przed nim (dalej od groty) stał drugi podobny łuk, zbudowany w 1889 r. a rozebrany w czasie odbudowy groty.
-
Zachodni fragment autostrady z Berlina przez Szczecin, Elbląg do Królewca. Droga międzynarodowa przebiegająca zachodnim i północnym skrajem Szczecińskiego Parku Krajobrazowego – Puszczy Bukowej. Odrzucenie prowokacyjnego żądania zgody na przeprowadzenie tej autostrady przez terytorium Polski było jednym z formalnych pretekstów hitlerowskiej napaści na Polskę w 1939 r. Połączenie między Berlinem i Szczecinem oddano do eksploatacji w 1936 r. Na dalszych odcinkach, sięgających po Szczecinek i Bytów, prowadzono prace do 1943 r., przede wszystkim wspólnymi siłami jeńców wojennych i robotników przymusowych przywiezionych z Polski i innych krajów okupowanych przez Niemców. Na trasie autostrady znajduje się robiący duże wrażenie wiadukt w Szczecinie-Klęskowie. Wiadukt ten przerzucony jest przez dolinę Rudzianki i składa się z dwóch oddzielnych konstrukcji nośnych (każda dla jednego kierunku jazdy), wspartych na prostopadłościennych, wysmukłych filarach kilkunastometrowej wysokości. Rozpiętość wiaduktu wynosi 151 m.
-
Maszty ośrodka radiowo-telewizyjnego w Kołowie – ustawione na płaskim wierzchołku wzgórza Lisica w centralnej części Parku. Pierwotnie stała tam wieża spadochronowa. Około 1930 roku przebudowano ją na wieżę widokową o wysokości 36 m. Na jej miejscu w 1968 roku ekipa specjalistów z Mostostalu Zabrze zamontowała 228-metrowy maszt. Obecnie stoją tam dwa maszty antenowe o wysokościach 245 m npt i 75 m npt oddalone od siebie o 30 m.
-
Szwedzki Młyn – Pozostałości i ślady fundamentów oraz szczątkowe partie murów dawnego młyna pełniącego w przeszłości różne funkcje (młyn zbożowy, młyn prochowy, restauracja) w Leśnictwie Klęskowo; obok znajduje się cmentarzyk ewangelicki.
-
Kościół w Binowie pod wezwaniem Św. Maksymiliana Marii Kolbego, gotycki, z kwadr granitowych, z XIV w. ; w XV i XVI w. posiadał słynący cudami obraz Matki Boskiej, do którego odbywano liczne pielgrzymki; kościół zniszczony w 1945 r. odbudowano w 1979–80, z nową wieżą. Nieczynny cmentarz przykościelny z I połowy XIX w.
-
Kościół w Dobropolu Gryfińskim pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża, granitowy, neogotycki, 1862–63; nieczynny cmentarz przykościelny.
-
Kościół w Kołowie – neogotycki, murowany z wmurowanymi trzema tablicami nagrobnymi, m.in. dużej wartości artystycznej płyta opata kołbackiego Jana Jordani, zmarłego w 1395 roku; nieczynny cmentarz przykościelny.
-
Ruiny kościoła w Chlebowie – gotycki, ceglany z XIV w., z dobudówką kamienną. Zniszczony w czasie walk w 1945 r., w latach 1967–68 zabezpieczony jako trwała ruina. W 1997 r. rozpoczęto prace renowacyjne. Obecnie odbudowana została cała bryła kościoła razem z drewnianą wieżą.
Grodziska:
- Wczesnośredniowieczne grodzisko podkowiaste Zgniły Grzyb – na południe od jez. Zgniły Grzyb, sztucznie umocnione z trzech stron, a z czwartej przylegające do jeziora Zgniły Grzyb.
-
Wczesnośredniowieczne grodzisko stożkowate – nad jeziorem Glinna.
- Wielkie Grodzisko w Kołbaczu – pierścieniowate, otoczone wokół dobrze zachowanymi wałami i fosą;
- Małe Grodzisko w Kołbaczu – grodzisko stożkowate pomiędzy jeziorami Zaborsko i Płonno.
- Siedlin – grodzisko pierścieniowate na górze Chojna w Puszczy Bukowej.
Historyczne założenia przestrzenne wsi:
- owalnice: w Chlebowie, Dobropolu Gryfińskim, Kartnie, Kołowie, Płoni (ul. Klonowa; w granicach Szczecina) i Żelisławcu;
- wieś placowa w Binowie – część wschodnia;
- okolnica w Rekowie;
- ulicówka w Jezierzycach.
- Lwia Paszcza – pod tą nazwą znane są dwa źródła obudowane niegdyś i opatrzone żeliwnym odlewem lwiej paszczy, z której wypływała woda. W obu wypadkach odlewy nie dotrwały do dziś. Jedno ze źródeł znajduje się w dolinie Kłobuckiego Potoku w Leśnictwie Osetno (tzw. Źródło Dobropolskie), drugie w dolinie Lisiego Potoku w leśnictwie Śmierdnica (tzw. Źródło Gene).
-
Źródło Worpickiego (Ciurkadełko) – obudowane na przełomie XIX i XX wieku źródło typu „reokren”. Dawniej murowane i rzeźbione spiętrzenie zostało w ostatnich latach „unaturalnione” po zwaleniu się potężnego buka. Źródło znajduje się w rezerwacie „Bukowe Zdroje”. Podobnie obudowane jest jedno ze źródeł Ponikwy.
-
Pomnik Carla Ludwiga Gene – wybudowany w 1891 r. w Leśnictwie Śmierdnica pomnik dawnego nadleśniczego ze Śmierdnicy, Francuza z pochodzenia, który między innymi przyczynił się do powstania Ogrodu dendrologicznego w Glinnej.
-
Grób kapitana Konstantego Kitajewa – „Nukus” – grób z przybitą potężnymi gwoździami do sosny tablicą, ponoć z 1944 roku – oddział 294 d Leśnictwa Podjuchy.
-
Wzgórze Zameczna Góra – w Leśnictwie Śmierdnica – na jego wierzchołku do ok. 1980 r. zalegały ceglane pozostałości dawnego zamku lub wg innych źródeł wieży mieszkalnej i obronnej średniowiecznych rycerzy-rabusiów.
Prawa autorskie zastrzeżone nie gnugpl or CC0. Strona wykonana przez Andrzeja Szablewskiego
kl. IIITI.Copyright Września 2018r